Prof. dr hab. Ireneusz Ślesak

Profesorowie
Zakład Biologii Stresu
(+48) 12 4251833 (wew./ext. 157)
i.slesak@ifr-pan.edu.pl
Stres abiotyczny • reaktywne formy tlenu • układ antyoksydacyjny • metabolizm tlenowy • filogenetyka molekularna

Publikacje

    • Ślesak I.
    • Ślesak H.
    • From cyanobacteria and cyanophages to chloroplasts: the fate of the genomes of oxyphototrophs and the genes encoding photosystem II proteins.
    • 2024.
    • New Phytologist, 242: 1055 -1067.
    zobacz
    • Gozdur K.
    • Ślesak I.
    • Ślesak H.
    • Photosynthetic and antioxidant activity in the sex‑related heat stress response of the dioecious species Rumex thyrsiflorus Fingerh.
    • 2023.
    • Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 152: 151-165.
    zobacz
    • Mazur Z.
    • Ślesak I.
    • Cyjanobakterie – organizmy, którym niestraszne jest promieniowanie UV.
    • 2022.
    • Kosmos, 4.
    zobacz
    • Ślesak I.
    • Ślesak H.
    • Cyanophages as an important factor in the early evolution of oxygenic photosynthesis.
    • 2022.
    • Scientific Reports, 12: 20581.
    zobacz
    • Kula-Maximenko M.
    • Zieliński K.
    • Depciuch J.
    • Lekki J.
    • Niemiec M.
    • Ślesak I.
    • Application of spectroscopic methods for the identification of superoxide dismutases in cyanobacteria.
    • 2022.
    • International Journal of Molecular Sciences, 23: 13819.
    zobacz
więcej publikacji

Projekty

STUDIA I PRZEBIEG PRACY

Miejsca zatrudnienia i zajmowane stanowiska

  • 1994 – 1996: doktorant w ramach studiów doktoranckich w Zakładzie Fizjologii i Biochemii Roślin, Instytut Biologii Molekularnej Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ)

  • 1996 2001: asystent w Zakładzie Fizjologii Roślin Polskiej Akademii Nauk (ZFR PAN)

  • 1998: asystent w Zakładzie Fizjologii i Biochemii Roślin Instytutu Biologii Molekularnej UJ

  • 2001 – 2011: adiunkt w Zakładzie Fizjologii Roślin PAN (od 2003 r. Instytut Fizjologii Roślin PAN (IFR PAN)

  • 2009 – 2014: starszy specjalista naukowo-techniczny, Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Warszawie. Zatrudnienie czasowe (3/4 etatu) w ramach projektu Welcome 2008/1.

  • od 2011: profesor nadzwyczajny Instytutu Fizjologii Roślin PAN w Krakowie

  • 2017 – 2018: starszy specjalista naukowo-techniczny, Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Warszawie. Zatrudnienie czasowe (0.4 etatu) w ramach projektu BIOSTRATEG 2.

  • od 2019: zatrudnienie na stanowisku profesora w IFR PAN

Przebieg pracy naukowej

  • 1994: magister biologii, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi (obecnie Wydział Biologii) UJ, Kraków

  • 2001: uzyskanie stopnia doktora nauk biologicznych w zakresie biochemii, Wydz. BiNoZ UJ (obecnie WB UJ) , Kraków

  • 2010: uzyskanie stopnia doktora habilitowanego nauk biologicznych w zakresie biologii,  Instytut Botaniki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie

  • 2019: uzyskanie tytułu profesora nauk biologicznych

PEŁNIONE FUNKCJE

  • od 2003: członek Rady Naukowej IFR PAN

  • 2005 – 2013: kierownik Laboratorium Biologii Molekularnej w IFR PAN

  • od 2012: członek Komitetu Redakcyjnego Acta Biologica Cracoviensia ser. Botanica, jako redaktor sekcyjny

  • od 2014: z-ca kierownika Zakładu Biologii Stresu IFR PAN

  • od 2015:  z-ca przewodniczącego Rady Naukowej IFR PAN

  • od 2019: członek Rady Naukowej Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie

  • od 2019: członek Komisji Dyscyplinarnej Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie

  • od 2021: członek Komitetu Biologii Organizmalnej PAN

TEMATYKA BADAWCZA

Moje zainteresowania koncentrują się na roli reaktywnych form tlenu (ang. reactive oxygen species, ROS) w odpowiedzi roślin na różne abiotyczne czynniki stresowe. Badania dotyczą głównie charakterystyki układu antyoksydacyjnego i ekofizjologicznych aspektów metabolizmu u Arabidopsis thaliana i Populus sp. Innym obszarem moich zainteresowań jest filogeneza układu antyoksydacyjnego, fotosyntezy oksygenicznej i metabolizmu tlenowego u różnych grup organizmów oraz ich hipotetyczna rola na wczesnych etapach ewolucji życia na Ziemi.

PRAKTYCZNE UMIEJĘTNOŚCI

     techniki elektroforetyczne dot. rozdziału białek i kwasów nukleinowych, spektrofotometryczne metody pomiaru

     aktywności enzymów, hybrydyzacja typu Northern, pomiary aktywności fotosystemu I  i II (PSI i PSI),

     korzystanie z wybranych aplikacji bioinformatycznych

PRZYNALEŻNOŚĆ DO STOWARZYSZEŃ NAUKOWYCH

  • Członek Polskiego Towarzystwa Biologii Eksperymentalnej Roślin (od 2009 r.)

DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA                    

Promotor rozpraw doktorskich

  • dr inż. Damian Witoń – Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Warszawie

        ​Tytuł pracy doktorskiej: „The role of Mitogen-Activated Protein Kinase 4 (MPK4) in the regulation of growth, development and abiotic stresses response           in Populus tremula x tremuloides

        Promotor: dr hab. Ireneusz Ślesak, promotor pomocniczy: dr Anna Rusaczonek (SGGW)

  • dr Paulina Zimak-Piekarczyk - Studium Doktoranckie Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie przy Instytucie Botaniki im. Władysława Szafera Polskiej Akademii Nauk (IB PAN),

         Tytuł pracy doktorskiej: „Charakterystyka biochemiczno-fizjologiczna mutanta insercyjnego MKK2 Arabidopsis thaliana (L.) Heynh."

         Promotor: dr hab. Ireneusz Ślesak, promotor pomocniczy: dr Piotr Rozpądek (MCB UJ)

Promotor prac magisterskich

  • 2010: Halina Fedak: „Charakterystyka transgenicznych linii topoli kalifornijskiej (Populus trichocarpa Torr & Gray) ze zredukowaną ekspresją genu PAD4”. SGGW Warszawa, Międzywydziałowe Studium Biotechnologii, kierunek: biotechnologia

Recenzje prac doktorskich

  • 2012: mgr Beatrycze Nowicka; praca doktorska pt. „Badania funkcji antyoksydacyjnych oraz szlaków biosyntezy chinonów prenylowych u roślin”,  Zakład Fizjologii i Biochemii Roślin UJ, promotor prof. dr hab. Jerzy Kruk

  • 2016: mgr Aleksandra Eckstein; praca doktorska pt. „Regulacja przemieszczeń chloroplastów w roślinach wyższych. Interakcje szlaków sygnałowych indukowanych przez światło i auksyny”, Zakład Biotechnologii Roślin, promotor prof. dr hab. Halina Gabryś

  • 2019: mgr Piotr Zgłobicki; praca doktorska pt. "Modulacja odpowiedzi roślin na UV pod wpływem światła widzialnego i cukrów", promotor prof. dr hab. Halina Gabryś, promotor pomocniczy dr Agnieszka Katarzyna Banaś

  • 2021: mgr Magdalena Trojak; "Wpływ promieniowania emitowanego przez diody elektroluminescencyjne na metabolizm fotosyntetyczny pomidora zwyczajnego (Solanum lycopersicum L.)", promotor dr hab. Jan Pałyga, promotor pomocniczy dr Maciej Kocurek

Opiekun praktykantów i stażystów

Opieka naukowa nad praktykantami i stażystami z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

Prowadzenie zajęć dydaktycznych

  • 1998 (semestr letni): prowadzenie ćwiczeń z biochemii - kurs podstawowy, Instytut Biologii Molekularnej UJ, Kraków 

  • 2003 – 2007: prowadzenie ćwiczeń z kursu „Podstawy biologii molekularnej”, Akademia Rolnicza (obecnie Uniwersytet Rolniczy), Kraków

  • 2018: Wykład „Podstawy bioinformatyki” dla doktorantów Studium Doktoranckiego Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie

Współautorstwo podręcznika do biologii dla szkół ponadgimnazjalnych:

Kornaś A., Miszalski Z., Kłyś M., Konieczny R., Ślesak I., Niewiadomska E. „Biologia cz. 1. – Kształcenie ogólne w zakresie rozszerzonym”, Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wyd. „Nowa Era” Warszawa 2004, ISBN 83-7409-159-2

DZIAŁALNOŚĆ POPULARYZATORSKA

Wykłady i seminaria (akademickie i otwarte) na zaproszenie instytucji (naukowych i pozanaukowych), szkół i organizacji:

2012: Wykład pt. „Tlen (O2) i nadtlenek wodoru (H2O2) na wczesnych etapach ewolucji życia na Ziemi”, Katedra Fizjologii Roślin i Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin SGGW, Warszawa, seminarium katedralne

2013: Wykład pt. „Rośliny a eksploracja przestrzeni kosmicznej” - seminarium katedralne wygłoszone w Katedrze Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin SGGW w Warszawie

2014: Wykład pt. „Rośliny rezurekcyjne, czyli jak umrzeć z pragnienia i «zmartwychwstać»” wygłoszony w ramach „Nocy Naukowców”, w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Andrychowie

2015: Wykład pt. "Astrobiologia: nauka poszukująca obiektu badań?" wygłoszony w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku (UTW) w Andrychowie

        Wykład pt. "Czy istnieje we Wszechświecie życie poza Ziemią, czyli wyprawa w krainę astrobiologii" wygłoszony dla młodzieży szkolnej w ramach XV-tej edycji Festiwalu Nauki w Krakowie

        Wykład pt. "Czy istnieje we Wszechświecie życie poza Ziemią, czyli wyprawa w krainę astrobiologii." dla uczniów Publicznego Gimnazjum im. Janusza Kuliga w Łapanowie

2016: Wykład w ramach czwartkowych spotkań Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Botanicznego (PTB) pt. "Tlen (O2) i nadtlenek wodoru (H2O2) na wczesnych etapach ewolucji życia na Ziemi”

        Wykład na seminarium w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie pt. "Rośliny rezurekcyjne, czyli jak «umrzeć» z pragnienia i «zmartwychwstać»"

        Wykład pt. "Rośliny w kosmosie" wygłoszony dla młodzieży szkolnej w ramach XVI-tej edycji Festiwalu Nauki w Krakowie

        Wykład w ramach czwartkowych spotkań Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Botanicznego (PTB) pt. "RubisCO z ewolucyjnej perspektywy, czyli nowe spojrzenie na stary enzym".

2017: Wykład popularnonaukowy pt. "Czy istnieje we Wszechświecie życie poza Ziemią, czyli wyprawa w krainę astrobiologii" dla uczniów  Szkoły Podstawowej im. Antoniego Sewiołka w Czułowie.

         Wykład pt. "Rośliny rezurekcyjne, czyli jak «umrzeć» z pragnienia i «zmartwychwstać»" dla młodzieży licealnej w ramach projektu "Wiedza to sukces"  (Miejska Biblioteka Publiczna w Myślenicach).

ARTYKUŁY POPULARNONAUKOWE, PRZEGLĄDOWE I RECENZJE (nie uwzględnione w bazie danych IFR PAN)      

Ślesak I. 1988. O oddziaływaniu metali ciężkich na drożdże Saccharomyces ellipsoideus. Wszechświat, 89: 241-242.

Ślesak I. 1991. Indukowane światłem ruchy chloroplastów. Wszechświat, 92: 242-244.

Ślesak I. 1992. Gould S. J. „Niewczesny pogrzeb Darwina” [Ever Since Darwin:
Reflections in Natural History]. Wszechświat, 93: 55

Ślesak I., Gabryś H. 1993. Wapń jako wtórny przekaźnik w fotoindukowanych ruchach
wewnątrzkomórkowych w komórce roślinnej. Post. Biol. Kom. 20: 75-85.

Ślesak I. 1997. Fuzja protoplastów roślinnych i jej praktyczne znaczenie. Wiad. Bot. 41: 63-76.

Miszalski Z., Ślesak I. 1998. W poszukiwaniu genów warunkujących odporność na
czynniki stresowe u roślin. Wszechświat, 99: 255-257.

Ślesak I., Miszalski Z. 1999. Reakcje stresowe u Mesembryanthemum crystallinum L. Wiad. Bot. 43: 47-58.

Miszalski Z., Niewiadomska E., Ślesak I. 1999. Możliwości wykorzystania halofitów w
praktyce. Działalność Naukowa PAN, 7: 168-169.

Ślesak I., Karpiński S. 2010. Biologiczne bazy danych i ich zastosowanie w funkcjonalnej
analizie porównawczej organizmów – wybrane zagadnienia. Biotechnologia, 4: 39-52.

Ślesak H., Ślesak I. 2011. Odpowiedź roślin na zranienie. Kosmos, 60: 445-457.

BAZY DANYCH                                                   

      Gene Expression Omnibus: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/geo/query/acc.cgi?token=ltihrsqeoymmons&acc=GSE24766

PATENTY

      WO 2013093637 A2: "Plant treatment methods and means therefor.", PCT/IB2012/003045,

      Application No. 61/577,279, the US Patent and Trademark Office 
      Data zgłoszenia: 19/12/2011, data publikacji: 27/06/2013
      Inventors: Karpiński S., Szechyńska-Hebda M., Ślesak I., Wituszyńska W.  

DOŚWIADCZENIE NAUKOWE ZDOBYTE ZA GRANICĄ

  • 1996: stypendium TEMPUS, Zakład Biologii, Uniwersytet w Antwerpii, Belgia (prof. J-P. Verbelen), 5 miesięcy

  • 1996 – 1998: Institute of Botany, Technische Universität Darmstadt, Niemcy (prof. U. Lüttge), w ramach projektów Deutsche Forschungsgemeinschaft i Deutsche Forschungsanstalt für Luft- und Raumfahrt, Sonderforschungbereich 199, łącznie 3 miesiące

  • 1999: Szwedzki Uniwersytet Rolniczy w Umeå, Szwecja, wspólny projekt (prof. S. Karpiński), 5 miesięcy

  • 2000 – 2005: Institute of Botany, Stockholm University, Szwecja (prof. S. Karpiński), współpraca dwustronna PAN-RSAS, Projekt STINT, EU Cropstress; łącznie 4 miesiące

  • 2006: Botanisches Institut der Christian-Albrecht-Universität zu Kiel, Niemcy (prof. K. Krupinska), współpraca dwustronna IB AP – IB CAU, 2 tygodnie

  • 2006: Life Science Department, National Chung Hsing University (prof. C.H. Lin), Taichung,  Tajwan, współpraca dwustronna, 1 tydzień

UCZESTNICTWO W KRAJOWYCH I MIĘDZYNARODOWYCH PROJEKTACH BADAWCZYCH

Granty krajowe

  • Główny wykonawca w grancie promotorskim KBN nr: 6P04C 065516; „Wybrane aspekty stresu oksydacyjnego w roślinie o metabolizmie przejściowym C3-CAM” (1999-2000), kierownik: prof. dr hab. Z. Miszalski

  • Wykonawca w grancie KBN nr: 6P04F 034 20; „Oddziaływanie ozonu i NaCl na system antyutleniaczy u roślin typu CAM” (2001-2003), kierownik: dr E. Niewiadomska

  • Kierownik w grancie KBN nr: 3P04C 064 23; „Rola reaktywnych form tlenu w odpowiedzi stresowej w roślinie o metabolizmie przejściowym C3-CAM Mesembryanthemum crystallinum L.” (2002-2005)

  • Główny wykonawca w grancie MNiSW nr: N301 075 31/2414; „Badania nad molekularnymi i genetycznymi mechanizmami kontrolującymi odpowiedzi obronne i aklimatyzacyjne roślin przed czynnikami stresowymi.” (2006-2009), kierownik: prof. dr hab. S. Karpiński 

  • Główny wykonawca w grancie rozwojowym nr: R1204502; „Opracowanie metody ozonowania warzyw z rodziny Brassicaceae w celu podwyższenia ich odporności globalnej, zawartości naturalnych antyoksydantów oraz stabilizacji jakości plonu w trakcie przechowywania” (2007-2009), kierownik: prof. dr hab. Zbigniew Miszalski

  • Główny wykonawca w grancie MNiSW nr: N302 049 32/3853 "Funkcja, mechanizm działania i biosynteza lipidowych antyutleniaczy roślinnych” (2007-2009), kierownik: dr hab. Jerzy Kruk

  • Główny wykonawca w grancie MNiSW nr: N303 356935 „Charakterystyka białka MnSODII (MnSODII-like protein) i systemów antyoksydacyjnych w kompetencji i determinacji do ryzogenezy w kulturach in vitro M. crystallinum L.” (2008-2010), kierownik: dr Marta Libik-Konieczny

  • Wykonawca w grancie FNP „Welcome 2008/1” pt. „Functional analysis of genetic, molecular and quantum mechanisms that regulate plants productivity, and biotechnologies for cell wall degradation and hydrogen production” (2009-2014), kierownik: prof. dr hab. S. Karpiński

  • Wykonawca w grancie międzynarodowym niewspółfinansowanym, nr: 95/N-COST/2009/0: "Transdukcja sygnału w indukowanej chłodem odporności pszenżyta na grzyba M. nivale" (2009-2011), kierownik: dr Magdalena Szechyńska-Hebda

  • Wykonawca w grancie NCN, nr: 2011/03/B/NZ9/01619 pt. „Rola nadtlenku wodoru w indukcji starzenia liści”. (2012-2015), kierownik: dr hab. Ewa Niewiadomska

  • Wykonawca w grancie NCBR, nr: PBS1/A8/16/2013 (WOODTECH) pt. "Wykorzystanie linii topoli o zwiększonym potencjale przyrostu biomasy i ulepszonej kompozycji chemicznej drewna w technologii produkcji papieru i biopaliw". (2013-2016), kierownik: dr hab. M. Szechyńska-Hebda

  • Wykonawca w projekcie Biostrateg II/298241 (projekt NCBR) pt. „Inteligentne systemy hodowli i uprawy, pszenicy, kukurydzy i topoli dla zoptymalizowanej produkcji biomasy, biopaliw oraz zmodyfikowanego drewna”. (2016-2018), kierownik: prof. dr hab. Stanisław Karpiński

  • Wykonawca w grancie NCN nr: 2015/19/B/NZ9/00422 pt. „Modyfikacje długości łańcucha bocznego plastochinonu jako metoda zwiększenia wydajności fotosyntezy roślin”. (2016-2020), kierownik: prof. dr hab. Jerzy Kruk

Granty międzynarodowe

  • Wykonawca w projekcie badawczym Deutsche Forschungsgemeinschaft (SFB-199) „Molekulare Ökophysiologie der Pflanzen”, Darmstadt, Heidelberg, Niemcy (1998-1999), koordynatorzy ze strony niemieckiej: dr R. Ratajczak i dr A. Haag-Kerwer (Darmstadt, Heidelberg, Niemcy)

  • Wykonawca w projekcie, w ramach  współpracy dwustronnej pt. „Low sensitivity to oxidative stress in various plants” (1996-1999), finansowanym na podstawie umowy (POL-151-96) zawartej pomiędzy Deutsche Forschungsanstalt für Luft- und Raumfahrt (Niemieckie Centrum Badań Kosmicznych) i KBN, (koordynator niemiecki: prof. U. Lüttge, koordynator polski: prof. Z. Miszalski)

  • Wykonawca w grancie Swedish Council for International Cooperation in Research and Higher Education (STINT Fellowship) „Redox signalling circuitry in higher plants”, Sztokholm, Szwecja, 2002-2004 (koordynator prof. S. Karpiński)

  • Wykonawca w projekcie pt. “Centre of Research on the Biology of Plants Subjected to Environmental Stress in Sustainable Agricultural Production” (2003-2006) EU Cropstress QLAM-2001-00424 dla Instytutu Fizjologii Roślin PAN (kierownik grantu prof. M. Wędzony)

  • Wykonawca w projekcie badawczym pt. "Stress tolerance of vitamin E deficient Arabidopsis thaliana plant" (2006-2007) finansowanym na podstawie umowy pomiędzy pomiędzy DAAD i KBN (Koordynator niemiecki: prof. K. Krupinska, koordynator polski: prof. Z. Miszalski)

DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACYJNA

  • Udział w przygotowaniach 14. Międzynarodowego Kongresu FESPB (Federation of European Societies of Plant Biology), Kraków, 23-27 sierpień 2004 r.

  • Współorganizacja ćwiczeń w ramach szkolenia „Methods of molecular genetics in plant biology”, IFR PAN Kraków, 16-19 marzec 2005 r., tytuły prowadzonych ćwiczeń:

         - Ślesak I., Libik M., Miszalski Z. ”Analysis of native proteins by polyacrylamide gel electrophoresis (PAGE)”,

         - Libik M., Ślesak I., Miszalski Z. “Application of immunoblotting technique for protein analysis”): 39-42.

  • Członek Lokalnego Komitetu Organizacyjnego międzynarodowej konferencji "11th International Plant Oxygen Group Conference; Reactive Oxygen and Nitrogen Species in Plants", Warszawa 17-19 lipiec  2013 r.

NAGRODY I WYRÓŻNIENIA

  • Nagroda Dyrektora Zakładu Fizjologii Roślin PAN za pracę doktorską: Kraków, 2001 r.

  • Brązowy Krzyż Zasługi: Warszawa, 2003 r.

  • Nagroda Dyrektora IFR PAN za najlepszą publikację naukową z 2013 r.

  • Nagroda Rektora SGGW za osiągnięcia naukowe z 2013 r.

  • Nagroda Rektora SGGW za osiągnięcia organizacyjne w organizacji konferencji: „11th International Conference Plant Oxygen Group: Reactive Oxygen and Nitrogen Species in Plants” i pełnienie funkcji członka Lokalnego Komitetu Organizacyjnego POG2013, 2014 r.

INNE ZAINTERESOWANIA

astrobiologia, filozofia, historia nauki